Supplementler Zararlı mı Bilim Ne Diyor

Gıda takviyeleri (supplementler) son yıllarda oldukça yaygınlaştı. Sporcular, yoğun çalışan bireyler, hatta günlük enerjisini daha iyi yönetmek isteyen pek çok kişi artık supplement kullanıyor. Ancak birçok insanın aklında hâlâ şu soru var: “Supplement zararlı mı? Karaciğere veya böbreklere zarar verir mi?”

Bu soruyu yanıtlamak için önce supplementin ne olduğunu doğru anlamak gerekir.

Supplement Nedir

Supplement, yani gıda takviyesi; vücudun ihtiyaç duyduğu ama günlük beslenme yoluyla yeterince alınamayan bazı besin öğelerinin (örneğin protein, vitamin, mineral, amino asit, omega-3, probiyotik gibi) konsantre formlarda alınmasını sağlar. Bunlar ilaç değildir; amaçları tedavi etmek değil, destek olmaktır.

Peki, Zararlı mı?

Bilimsel çalışmalara göre, sağlıklı bireylerde ve önerilen dozlarda kullanıldığında, supplementlerin karaciğer, böbrek veya diğer organlar üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığı belirtilmiştir.

Örneğin: Protein tozları üzerine yapılan çok sayıda araştırma, bu takviyelerin sağlıklı bireylerde böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkilemediğini göstermiştir.

Kaynak: Martens EA, et al. – Journal of Nutrition, 2006

·         Kreatin, dünyada en çok çalışılmış supplementlerden biridir. Karaciğer ve böbrek üzerindeki etkileri defalarca incelenmiş ve sağlıklı bireylerde uzun süreli kullanımda bile güvenli olduğu tespit edilmiştir.

Kaynak: Kreider RB, et al. – Molecular and Cellular Biochemistry, 2003

·         Journal of the International Society of Sports Nutrition (JISSN) 2021 tarihli pozisyon bildirisine göre:

Supplement Çeşitleri

“Supplement çeşitleri doğru kullanıldığında — özellikle protein tozları, kreatin ve kafein gibi — fiziksel olarak aktif bireyler için etkili ve güvenlidir.”

Kaynak: JISSN Position Stand, 2021

Bu ve benzeri bilimsel veriler, supplementlerin yanlış, yüksek doz ve uzun süreli bilinçsiz kullanım dışında zararlı olmadığını ortaya koyuyor.

Yanlış Anlaşılmalara Dikkat

Zarar görme riski, çoğunlukla yanlış ürün seçimi, yüksek dozda kullanım ya da herhangi bir hastalık (örneğin böbrek rahatsızlığı) durumunda ortaya çıkar. Yani burada asıl sorun supplement değil, bilinçsiz kullanımdır. Aynı şey, aspirin ya da vitamin C için de geçerlidir — fazla alınırsa her şey zararlıdır.

Resmi Kurumların Yaklaşımı

·         EFSA (European Food Safety Authority), supplementlerin güvenlik değerlendirmesini yapan Avrupa’daki en yetkin kurumlardan biridir. Dozaj sınırlarını ve risk analizlerini belirleyerek hangi takviyelerin ne kadar süreyle güvenle kullanılabileceğini net şekilde belirtir.

·         Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve FDA (U.S. Food and Drug Administration) da supplementleri ilaç değil, “gıda takviyesi” olarak sınıflandırır ve düzenli kontrollerle piyasadaki ürünlerin güvenliğini denetler.

Supplement Ürünleri

Türkiye’de ise bu denetimi Tarım ve Orman Bakanlığı yapar. Ruhsatı olmayan bir supplement ürünleri satışı yasal değildir. Dolayısıyla markette, eczanede veya güvenilir sitelerde satılan her ürün zaten bu denetimlerden geçmiştir.

Sonuç Olarak:

Supplement kullanımı, tıpkı spor yapmak ya da sağlıklı beslenmek gibi bilinçli yapılması gereken bir tercihtir. Doğru dozda, doğru ürünü seçtiğiniz sürece, bilimsel olarak bu ürünlerin sağlığa zarar vermediği net şekilde ortaya konmuştur. Hatta bazı bireylerde performansı artırmak, toparlanmayı hızlandırmak ve bağışıklık desteği sağlamak gibi pozitif etkileri bile vardır.

Supplement, sihirli bir çözüm değildir ama doğru kullanıldığında önemli bir destek olabilir.