Kreatin Saç Dökmez Bilimsel Kanıtlarla Desteklenen Gerçekler
Kreatin, sporcular ve fitness tutkunları tarafından kas gelişimini desteklemek, antrenman performansını artırmak ve toparlanmayı hızlandırmak amacıyla yaygın olarak kullanılan en güvenli ve etkili besin takviyelerinden biridir. Ancak zaman zaman kreatinin saç dökülmesine neden olabileceğine dair yanlış bilgiler ortaya çıkmaktadır.
Bilimsel araştırmalar ışığında yapılan incelemelerde, kreatinin saç dökülmesine neden olduğuna dair kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Bu yazıda, kreatin ile saç sağlığı arasındaki ilişkiyi bilimsel çalışmalarla ele alarak, neden kreatinin saç dökülmesine yol açmadığını açıklayacağız.
1. Kreatin ve Saç Sağlığı: Yanlış Anlaşılmaların Kaynağı
Saç dökülmesi birçok farklı faktöre bağlı olabilir. Genetik yatkınlık, hormonal değişimler, stres, beslenme eksiklikleri ve yaşlanma gibi etmenler saç dökülmesine katkıda bulunur. Kreatin ise hücre içi enerji üretimini destekleyen bir bileşiktir ve doğrudan saç köklerini olumsuz etkileyen bir mekanizmaya sahip değildir.
Kreatin ve saç dökülmesi arasındaki yanlış inanışın temel kaynağı, 2009 yılında yapılan küçük ölçekli bir çalışmadır. Ancak bu çalışma doğrudan saç dökülmesiyle ilgili değil, yalnızca kreatinin hormon seviyeleri üzerindeki etkilerini incelemiştir.
2. 2009 Yılındaki Kreatin ve DHT Çalışması: Gerçekler ve Yorumlar
2009 yılında yapılan ve kreatinin saç dökülmesine neden olduğu yönündeki iddiaların temelini oluşturan çalışma şu şekildeydi:
• Çalışmayı Yapanlar: Van der Merwe ve arkadaşları
• Katılımcılar: 20 yaş civarında 20 erkek rugby oyuncusu
• Yöntem:
• İlk 7 gün boyunca yükleme fazında günde 25 gram,
• Sonraki 2 hafta boyunca günde 5 gram kreatin takviyesi verildi.
• Sonuçlar:
• Kreatin takviyesi alan bireylerde dihidrotestosteron (DHT) seviyeleri %56 oranında arttı.
• DHT seviyeleri 2 hafta sonra bazal seviyeden %40 daha yüksek kaldı.
• Ancak, saç dökülmesine dair herhangi bir veri toplanmadı veya gözlemlenmedi.
Önemli Not:
• Bu çalışmada doğrudan saç dökülmesi ölçülmemiştir.
• Katılımcı sayısı çok azdır (sadece 20 kişi) ve çalışma süresi çok kısadır (3 hafta).
• Tek bir çalışma, bilimsel bir gerçek oluşturmaz.
• DHT seviyelerindeki değişikliklerin uzun vadeli etkileri bilinmemektedir ve saç dökülmesiyle doğrudan bir bağlantı kurulmamıştır.
Kaynak: Van der Merwe J, Brooks NE, Myburgh KH. “Three weeks of creatine monohydrate supplementation affects dihydrotestosterone to testosterone ratio in college-aged rugby players.” Clin J Sport Med. 2009;19(5):399-404.
3. Kreatin ve DHT: Saç Dökülmesine Etkisi Var mı?
Dihidrotestosteron (DHT), erkek tipi saç dökülmesi (androgenetik alopesi) ile ilişkilendirilen bir hormondur. Ancak burada önemli bir nokta var:
• DHT seviyesi yüksek olsa bile, saç dökülmesine neden olması için saç köklerinin bu hormona duyarlı olması gerekir.
• Genetik olarak DHT’ye duyarlılığı olmayan bireylerde DHT seviyelerinin artışı saç dökülmesine neden olmaz.
Kreatin ve DHT üzerine yapılan diğer bilimsel araştırmalar şunları gösteriyor:
1. 2021 yılında yapılan geniş çaplı bir derleme çalışmasında (Forbes et al.), kreatin takviyesinin testosteron ve DHT seviyeleri üzerindeki etkileri değerlendirildi. Bu çalışma, kreatinin hormon seviyeleri üzerinde belirgin bir etkisi olmadığını gösterdi.
• Sonuç: Kreatin, DHT seviyelerini anlamlı ölçüde değiştirmez ve saç dökülmesine neden olmaz.
• Kaynak: Forbes SC, Candow DG, Roberts MD, Young KC, Burd NA. “The effect of creatine supplementation on testosterone and dihydrotestosterone levels: A systematic review and meta-analysis.” J Int Soc Sports Nutr. 2021;18(1):11.
2. Diğer araştırmalar, kreatinin kas büyümesi, spor performansı ve beyin sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koyarken, hormon seviyeleri üzerinde belirgin ve sürekli bir değişikliğe neden olmadığını göstermektedir.
4. Kreatin Kullanımı Saç Dökülmesini Tetikler mi?
- Bilimsel olarak kreatin saç dökülmesine neden olmaz.
- DHT artışı bireysel olarak farklılık gösterebilir ve genetik yatkınlığı olmayan bireylerde saç dökülmesine sebep olmaz.
- Saç dökülmesi yaşıyorsan, kreatin yerine şu faktörleri değerlendirmelisin:
✔ Genetik Yatkınlık: Ailende erkek tipi kellik öyküsü olup olmadığını kontrol et.
✔ Beslenme Eksiklikleri: Biotin, çinko, demir ve B vitaminleri saç sağlığı için kritik öneme sahiptir.
✔ Stres Yönetimi: Yüksek stres kortizol seviyelerini artırabilir ve saç dökülmesine yol açabilir.
✔ Hormon Düzeyleri: DHT dışında tiroid hormonları gibi saç sağlığını etkileyebilecek faktörleri gözden geçir.
Eğer saç dökülmesi konusunda ciddi endişelerin varsa, bir dermatolog veya endokrinologdan destek alabilirsin.
5. Sonuç: Kreatin Saç Dökmez!
Kreatin, saç dökülmesine neden olmaz ve sağlıklı bireylerde güvenle kullanılabilir.
- Bilimsel araştırmalar, kreatinin saç dökülmesine doğrudan sebep olduğunu göstermemektedir.
- 2009 yılındaki küçük ölçekli çalışmada DHT seviyelerinde bir artış görülse de, bunun saç dökülmesine neden olduğuna dair bir kanıt yoktur.
- 2021’de yapılan daha kapsamlı araştırmalar, kreatinin DHT seviyeleri üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermektedir.
- Kreatin, kas gelişimi, güç artışı ve beyin fonksiyonları için en iyi desteklerden biridir ve doğru kullanıldığında saç sağlığı üzerinde olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır.
Bu nedenle, kreatin kullanımı konusunda endişelenmene gerek yok! Eğer saç dökülmesi yaşıyorsan, nedenini anlamak için genetik ve yaşam tarzı faktörlerine odaklanmalısın.